Geachte mevrouw Hamer,

U staat voor een ongekend grote opgave om een kabinet samen te stellen dat zowel de corona- als de klimaatcrisis te lijf gaat, zoals u zelf schrijft. In deze brief presenteren we een nieuwe, effectieve oplossingsrichting voor de klimaatcrisis.

De Titanic had 1 minuut om ramp af te wenden

Het Instituut voor Klimaatimpact in Potsdam vergelijkt klimaatverandering met de Titanic-ramp. De kapitein had nog één minuut om de ramp af te wenden. Na die minuut was alles wat hij probeerde vergeefs, omdat – hoe hard hij ook aan het roer zou hangen – het schip niet meer op tijd zou draaien. Zo is het ook bij klimaatverandering. Wij kunnen nu nog sturen, maar als we te lang aarzelen of verkeerde keuzes maken, verliezen we de controle en is het niet meer mogelijk klimaatverandering binnen de perken te houden.

Social tipping points als reddingsboei

De klimaatwetenschappers van het Potsdam Instituut zeggen: “De beste, zo niet enige kans om de steeds snellere verandering van het klimaat voor te blijven, is door in te zetten op steeds snellere veranderingen in de samenleving.” Want net als fysische tipping points in het klimaatsysteem, zoals het smelten van de ijskappen, zorgen voor steeds snellere opwarming, zorgen de social tipping points voor een versnelling van de oplossing.

Graag roepen we het nieuwe kabinet op om een ‘Social Tipping Point Strategie’ op te nemen in het hoofdlijnenakkoord.

Social Tipping Point Strategie: weg naar maatschappelijk draagvlak

Een Social Tipping Point Strategie is een integrale klimaatstrategie die het 1,5-graad-doel van het Parijs-akkoord versneld binnen bereik kan brengen. Dat kan door strategisch in te zetten op social tipping point-maatregelen die elkaar versnellen en versterken. Het zijn bijvoorbeeld maatregelen die leiden tot groei van kennis en maatschappelijk draagvlak, meer burgerinitiatieven, prijsdalingen van bestaande duurzame technologie en verschuivingen in de energiemarkt waardoor fossiele brandstof onaantrekkelijker wordt. De maatregelen binnen deze strategie versterken elkaar, kosten de overheid nauwelijks geld en leveren soms zelfs geld op. Meer over de social tipping points leest u in de bijlage bij deze brief.

NGO’s, grassroots, wetenschappers en kunstenaars

Wij, de Social Tipping Point Coalitie, nodigen het nieuwe kabinet uit om deze strategie samen met ons vorm te geven. Wij zijn een groeiende groep van ngo’s, grassrootsorganisaties, wetenschappers en mensen uit de kunstsector die zelf bezig zijn met het stimuleren van social tipping points en/of de oproep voor een social tipping point-strategie steunen. We baseren ons op het recente onderzoek van het Potsdam Instituut naar de kracht van ‘social tipping points’ om het Parijs-doel te halen.

Maatschappelijk middenveld initieert draagvlak

Positieve maatschappelijke veranderingen – zoals vrouwenrechten en afschaffen van slavernij – zijn altijd vanuit de samenleving geïnitieerd en waren vaak niet in overeenstemming met de toenmalige overheidsvoorschriften en de dominante sociale normen. Toch brachten zij cruciale veranderingen in de menselijke ontwikkeling en leidden zij tot bredere juridische en normatieve veranderingen die de kern vormen van onze moderne samenlevingen. Zo zijn het ook nu vooral ngo’s, grassrootsorganisaties, buurtenergiecoöperaties, duurzame ondernemers en kunstenaars die – vaak los van elkaar – werken aan een verandering in mentaliteit en gedrag, (oproepen tot) het afbouwen van onduurzame zaken en proberen om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen. Ngo’s starten rechtszaken tegen de fossiele industrie en de overheid. Al een maand houden ‘Klimaatwakers’ non-stop de wacht. Overdag voor de ingang van het Catshuis en ‘s nachts vanuit woonkamers.

Nederlanders maken zich veel zorgen over het klimaatbeleid van het kabinet.

Overheid kan halen Parijs-doel in stroomversnelling brengen

Maar er staat te veel op het spel om het maatschappelijk omslagpunt alleen aan losse initiatieven in de samenleving over te laten. De tijd die we hebben om oncontroleerbare klimaatverandering door fysische tipping points te voorkomen, wordt steeds korter. We kunnen het ons niet veroorloven te gokken op ‘oplossingen’ die nog steeds veel broeikasgassen uitstoten, pas over tien of twintig jaar groen worden of zelfs dan pas op de markt komen. Het is hoog tijd voor een integraal, strategisch klimaatbeleid waarin ook maatschappelijke krachten een plek hebben. Dat zijn we verplicht aan toekomstige generaties maar ook aan mensen die nu al de gevolgen van klimaatverandering ondervinden.

Oproep: omarm het maatschappelijk middenveld, net als Biden

Wij roepen het nieuwe kabinet op om – als onderdeel van de nieuwe bestuurscultuur en het organiseren van de broodnodige tegenmacht – de burgerbewegingen en progressieve krachten uit het maatschappelijk middenveld te omarmen als vitaal onderdeel van de democratie, als vitaal onderdeel om het Parijs-doel te halen. Dit is ook de keus die president Biden heeft gemaakt voor het klimaatbeleid in de Verenigde Staten. Hij vroeg de Sunrise Movement om inspraak en nam hen mee in zijn plannen. Biden weert nu de lobby van de fossiele industrie, stopt fossiele infrastructuur, wil fossiele subsidies afschaffen en investeert dat geld om burgers, bedrijven en organisaties te helpen te verduurzamen.

Dit is een uitnodiging tot samenwerking in een Social Tipping Point Strategie

Daarom laten we u als informateur weten dat wij, de Social Tipping Point Coalitie, het nieuwe kabinet graag uitnodigen aan onze zijde. En we vragen beleefd of het z’n vaste partner – de fossiele industrie – thuislaat. Alleen met een social tipping point-strategie die gespeend is van partijen die er belang bij hebben om alles zo lang mogelijk bij het oude te laten, kunnen we fysische tipping points te snel af zijn. Het is onze kans op een leefbare aarde.

U hebt het roer in handen

Terug naar de Titanic. Hoe sneller een Social Tipping Point Strategie onderdeel is van het kabinetsbeleid, hoe meer kans om het schip te keren. U voert de gesprekken die het klimaatbeleid de komende vier jaar bepalen, u hebt het roer in handen.

Uiteraard zijn we graag bereid om onze oproep toe te lichten in een gesprek.

Met hartelijke en hoopvolle groet,
namens de Social Tipping Point Coalitie en andere steunbetuigers,

Femke Sleegers

Organisaties

• Academie van Bouwkunst Amsterdam
  Madeleine Maaskant
• Academie van Bouwkunst Rotterdam
  Thijs van Spaandonk
• Amsterdam Sustainability Institute
  Vrije Universiteit, dr. Sjoerd Kluiving
• Jan van Eyck Academie Maastricht
  Hicham Khalidi
• Lectoraat Architecture & Circulair Thinking
  Peter van Assche
• Lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad
  Hogeschool van Amsterdam, dr. Reint Jan Renes
• Leiden European City of Science 2022
  Meta Knol

Professoren, op persoonlijke titel

• prof. dr. Noelle Aarts | socio-ecologische interacties | Radboud Universiteit Nijmegen
• prof. dr. ir. Conny Bakker | Industrieel Ontwerpen | TU Delft
• prof. dr. Denny Borsboom | directeur Social and Behavioural Data Science Centre
• prof. dr. René ten Bos | filosoof | Radboud Universiteit
• prof. dr. Geert Buelens | schrijver | hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde | Universiteit Utrecht
• prof. dr. ir. Andy van den Dobbelsteen | coördinator duurzaamheid | TU Delft
• prof. dr. Josee van Eijndhoven | hoogleraar (em) Sustainability Management | Erasmus Universiteit | Voorzitter Duursaam Benoordenhout
• prof. dr. ir. Thea Hilhorst | hoogleraar Humanitarian Aid | Institute for Social Science ISS / Erasmus University
• prof. dr. Klaas Landsman | mathematical physics | Radboud Universiteit Nijmegen
• prof. dr. ir. Theo van der Meer | Emeritus prof. Thermische Werktuigbouwkunde | Universiteit Twente
• prof. dr. mr. Hans van Meerten | professor Europees pensioenrecht Universiteit Utrecht | advocaat, consultant en lid van OPSG / EIOPA
• prof. dr. Lars Moratis | lector | Breda University of Applied Sciences & Antwerp Management School
• prof. dr. J.B. Opschoor | hoogleraar (em) economie van duurzame ontwikkeling |  oud-rector Institute of Social Science Den Haag
• prof. dr. Ilona Otto | Potsdam Institute for Climate Impact Research
• prof. dr. Theunis Piersma | hoogleraar Trekvogelecologie | Rijksuniversiteit Groningen |  waddenonderzoeker bij Koninklijk NIOZ-Texel
• prof. dr. Jan Rotmans | hoogleraar Transitiekunde | Erasmus Universiteit
• prof dr. Irene van Staveren | hoogleraar of development economics | Institute for Social Studies - Erasmus Universiteit
• prof. dr. ir. Paul Struik | Hoogleraar gewasfysiologie | Wageningen University and Research
• prof. dr. ir. Pier Vellinga | hoogleraar klimaatverandering en maatschappelijke implicaties | Vrije Universiteit Amsterdam
• prof. dr. Nanda Verhoeven-Duif |Hoogleraar diagnostiek metabole ziekten | UMC Utrecht
• prof. dr. Roos Vonk | hoogleraar sociale psychologie | Radboud Universiteit Nijmegen
• prof. dr. Frederik Zuiderveen Borgesius |hoogleraar ICT & Recht | Radboud Universiteit Nijmegen

Wetenschappers, promovendi, studenten op persoonlijke titel

• dr. Wolmet Barendregt | Lecturer | TU Eindhoven
• dr. Anneke Batenburg | onderzoeker atmosfeerchemie
• Wieke Blaauw | Senior Policy Officer | Institute for Social Science - Erasmus Universiteit
• dr. Tessa Blanken | postdoc onderzoeker | Universiteit van Amsterdam
• dr. Jan Willem Bolderdijk | professor | Amsterdam Business School
• dr. Cameron Brick | assistant professor | Universiteit van Amsterdam
• Bart de Bruin| PhD candidate 'Fostering social tipping to Accelerate Sustainable Transitions' (FAST) | Technische Universiteit Eindhoven
• Joran Buwalda | Student Science communication & Environment and resource management
• dr. Roger Cremades Rodeja | co-auteur Social Tipping Points for Stabilizing Earth's Climate | Wageningen University
• Lieke Dreijerink | Student duurzaam gedrag | WUR
• dr. Martin Drenthen | universitair hoofddocent Milieufilosofie | Radboud Universiteit
• dr. ir. Martijn Duineveld | universitair hoofddocent | WUR
• mr. drs. J.W. Egtberts | phd student | Open Universiteit Nederland
• drs. Diederick van den Ende | Docent | Universiteit Utrecht
• dr. Yuri Engelhardt | universitair docent datavisualisatie | Universiteit Twente
• dr. ir. Sanli Faez | natuurkundige | Universiteit Utrecht
• Koen van der Gaast | onderzoeker voedseltransitie | Wageningen Universiteit
• dr. Bob Geldermans Msc. | assistant professor | Onderzoek naar Climate Design & Sustainability | TU Delft

Op persoonlijke titel

• Nelson Addo | conservator a.i. Multatuli Museum
• Jan-Willem Anker | auteur
• Etienne Baileau | journalist
• Ben Baudion | architect
• Sunny Bergman | filmmaker | schrijver | activist
• Hanna Bervoets | schrijver
• Sanne Bijker | Muzikant
• Gerda Blees | schrijver
• Arnold de Boer | muzikant
• Jelmer Boersma | landschapsarchitect gemeente Rotterdam
• Lex Bohlmeijer | programmamaker
• Suzan Bosch | Zelfstandig kunstenaar / sociaal vernieuwer
• Tsead Bruinja | dichter
• Aurelia van der Burght | visual artist
• Annelie David | dichter
• Ida Dijkstra | Social designer, beeldend kunstenaar, docent
• Chihiro Geuzebroek | filmmaker | public speaker
• Selby Gildemachter | Kunstenaar
• Renske de Greef | auteur
• Sylvie Goeman | Beeldend Kunstenaar en Founder KustArt, Esterenburch
• Babs Gons | schrijver | performer
• Maria Goos | schrijfster
• Katja Herbers | actrice
• Gon Hoefsloot | componist | performer
• Jennifer Hoffman | actrice
• Liset Horsten | muzikant
• Twan Huys | journalist
• Mijke de Jong | regisseur
• Heidi Koren | stadsdichter Nijmegen
• Pauline van der Kolk | zakelijk leider Loods 13
• Bas Kwakman | auteur | uitgever | Radicale Vriendschap, poëzie en activisme
• Nynke Laverman | singer/songwriter
• Suzana Lopes da Silva | architect
• Ria Marks | theatermaker
• Lieke Marsman | dichter des vaderlands
• Ruben van der Meer | acteur
• Thomas Möhlmann | dichter
• Ramsey Nasr | schrijver | dichter | acteur
• Martine Nijhoff | schrijver
• P. NIspen | schrijver en onderzoeker
• Anniek Pheifer | actrice
• Esther Polak, Kunstenaarsduo PolakVanBekkum
• Robert Rosendal | Initiatiefnemer Kunst en Landschap Noord Nederland

Organisaties

• BankTrack, Johan Frijns
• CommonEasy, Jip
• Eerlijke Geldwijzer, Peter Ras
• Expeditie 02050, Silvia Vannistelroij
• Fair Capital Partners, Jan Willem Nieuwenhuys
• Sanacount, Ertug Kosmaci
• Stichting Technotrend, Wouter Buursma

Financieel, juridisch, advies, denkers op persoonlijke titel

• Christiaan Alberdingk Thijm | jurist & auteur
• Peter Blom, oud-CEO/voorzitter van de Raad van Bestuur Triodos Bank
• Maarten Bunnik | klimaatfinancier
• Linda van Denderen | praktisch filosoof
• Ronald van Es | filosoof
• Nelleke Henneman | consultant
• Yvonne van Hoof | manager duurzame financieringen
• Lieneke Knuyt | projectmanager duurzaamheid Post NL
• Ernst-Jan Kuiper | gepromoveerd klimatoloog
• Adriaen Luijks | eindredacteur MeJudice
• George van der Meulen | docent Economie
• mr. Madeleen Mulder | jurist, wayfinder and purpose activator
• Sjoera Nas | privacy-adviseur
• dr. Channa Samkalden | mensenrechtenadvocaat
• dr. Willem Schramade | Sustainable Finance Factory
• dr. Magda Smink | onderzoeker/adviseur lobby in duurzaamheidstransities
• Martijntje Smit | techniekfilosoof en onderzoeker
• Hans Stegeman | econoom | columnist
• dr. Ben Tiggelaar | auteur en gedragswetenschapper
• dr. Machteld Vonk | jurist

Politiek

Op persoonlijke titel

• Ger van Eeden | Volt NL & Volt EU
• Jan Hoekema | change manager en oud-Tweede Kamerlid voor D66 en oud-burgemeester van Wassenaar
• Klaas Hoekstra | Afdelingsvoorzitter GroenLinks Lochem
• Alman Metten | onderzoeker | oud-lid Europees Parlement
• Melissa Oosterbroek | raadslid GroenLinks Haarlem en ondernemer
• Lammert van Raan | Kamerlid Partij voor de Dieren
• Jan Pronk | oud-minister van VROM
• Natascha Stroo | Raadslid Zaanstad
• Henk Zandvliet | Fractievoorzitter GroenLinks De Bilt

Ngo’s

• Both ENDS, Danielle Hirsch
• DeGoedeZaak, Jurjen van den Bergh
• Duurzaam Den Haag, Heleen Weening
• DRIFT, Derk Loorbach
• Ecologische Sociëteit Nederland, Maureen Baas
• Fossielvrij NL, Liset Meddens
• Global Diplomatic Council, Bernhard Merkx
• Greenpeace NL, Andy Palmen
• KlimaatGesprekken, Manu Busschots
• KNHM Foundation, Jitske Tiemersma
• Milieudefensie, Donald Pols
• Mobilisation for the Environment (MOB), Johan Vollenbroek
• My Climate Action, Eric Schneiders
• Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs, Henk Tameling
• Oil Change International, Laurie van der Burg
• Oxfam Novib, Letty de Keizer
• Plastic Soup Foundation, Maria Westerbos
• Platform Duurzame en Solidaire Economie, Gerrit Stegehuis
• Restorative Justice Nederland, Anneke van Hoek
• SOMO, Rodanthe Ahlers
• Stichting iCircl, Yael Ben Basat
• Stichting Repair Café International, Martine Postma
• Stichting Schooldakrevolutie, Anne Slabbekorn
• Stichting Steenbreek, Wout Veldstra
• Stop Ecocide Foundation, Katy Olivia van Tergouw
• The Tipping Point Foundation, Tom van de Beek
• Transitie Nederland, Tanja Beentjes
• Transnational Institute, Fiona Dove
• True Nature Foundation, Guido Beauchez
• Urgenda, Marjan Minnesma
• Vereniging Aardehuis Oost-Nederland, Mirjam Burema
• Vereniging Basisinkomen, Alexander de Roo
• WISE, Kirsten Sleven

Burgerorganisaties

• 52 weken duurzaam, Serge Calon
• ABP Fossielvrij, Hiske Arts
• Behaviour Club, Michel Buhrs
• Burgerplatform Nederland,  Harmen Bos
• Coöperatie Utopie, Bernhard Karimi
• Cycling 4 Climate, Joost Brinkman
• Den Haag Fossielvrij, Dick van der Toorn
• Ecodorp Boekel, Ad Vlems
• Extinction Rebellion, Lucas Winnips
• Fossielvrij Onderwijs, Anne Maljaars
• Free West Papua Campaign Netherlands, Raki Ap
• Fridays For Future, Jesse van Schaik
• Frisse Wind.nu, Sanne Walvisch
• Gezond Natuur Wandelen, Ronald van Zon
• Green Water Cools, Marcel de Berg
• Groen Huiswerk, Oscar Donck
• Groen Pensioen, Marjolein van Dillen
• Grootouders voor het Klimaat, Hans van Dijk
• Haarlemse Klimaatcoalitie, Kees van Deelen
• Huismusbescherming Nederland, E.F. Karman
• Ik wil een schoon pensioen, Anne Hofstede
• Ik wil schone energie, Dave van Dongen
• Kappen met Kolen, Peter Jamin
• KLEAN, Peter Smith
• Klimaatdemocraat, John Trechsel
• Klimaat in de Klas, Kira van den Berg
• Klimaatmoeders, Rosanne Rootert
• Het Klimaatmuseum, Laura van Rutten
• De Klimaatwakers, Rozemarijn van 't Einde en Dina Weeda
• Let's stick around, Bram
• MBO for Climate, Isa Opheikens
• Reclame Fossielvrij, Femke Sleegers
• QueersForClimate, Diederick van den Ende
• Stichting Stedenband Haarlem - Mutare, Dik Bol
• Teachers for Climate, Wieneke Maris
• XR Families, Alfred Wagtendonk
• XR Zorgprofessionals, huisarts Nienke Esselink
• Youth For Climate NL, Benito Walker
• Zonder Gas, Arnout Druyvesteyn

Coalities

• 02025, Pauline Westendorp
• 75inQ, Anouk Creusen
• Amsterdam Donut Coalitie, Ruurd Priester
• Bomenbond, Joost Blasweiler
• Caring Farmers, Hanneke van Ormondt
• Climate Cleanup, Sven Jense
• Climate Psychology Alliance, Evanne Nowak en Rembrandt Zegers
• De Transitiemotor
• Gideon Building Transitions Tribe, Jan Willem van der Groep
• Global Ecovillage Network Nederland, Monique Wijn
• Happy Energy Foundation, Joos Ockels
• Jansstraat 33, Edith Ploeg
• Klimaatcoalitie, Maarten Frijlink
• Landelijke federatie tegen biomassacentrales, Marloes Spaander
• Overstekend Wild, Ben Willems
• Red Gelderland, Odile Rijken
• Slow Fashion Movement, Lena Hartog
• The Pollinators, Joost van Beek
• Warmetruiendag, Nathalie van Loon
• We are warming up, Matthea de Jong

Energiecoöperaties /lokale transitie

• Buurtenergie Statenkwartier, Robert Sandbergen
• CALorie energiecoöperatie, Hans Gaillard
• Coöperatie Haagse Stroom, Mathijs Koper
• Coöperatie ValleiEnergie, Kees Donker
• De Groene Smaragd, George Mulders
• Duurzame Zeehelden, Herman Buss
• Energiepunt O3 Rivierenbuurt Den Haag, Jan van Gaalen
• Groene Regentes, Sonja van der Eijk
• Heiloo Energie, Bart Hoogcarspel
• Natuurlijk IJburg, Linda Vosjan
• Om | Nieuwe Energie, André Dippell
• Rijne Energie, Joost Brinkman
• Stadslandbouw Mooieweg, Gytha van der Veer
• Stichting Arnhems Peil, Ronald Schout
• Stichting Duurzaam Bodegraven-Reewijk, Esther van den Bor
• Stichting Duurzaam Drimmelen, Louis Dietvorst
• Stichting Kopgroep 2030, Walter Faas
• Stichting Steenbreek, Wout Veldstra
• Twentse Noabers Coöperatie, Tim Jongman
• Warmea, Joeri Oudshoorn

Namens organisatie

• BDVC, Jan Wester
• De Goede Focus, Ronald de Goede
• FutureVision, Peter van der Wel
• Studio Spaak, Natasha Schulte